The English translation of the article is directly below the Turkish text for your reading pleasure. You will see it immediately if you scroll down the page a little. Thank you for your interest. < 3
TR: Daha öncesinde multiverse konusuna artık teknik olarak daha detaylı gireceğimi söylemiştim. Multiverse'ün metaverse ile ilişkisini, pazarlama açısından önemini ve merkezsizlik kavramının felsefi, sosyo-kültürel açıdan dikkat edilmesi gereken noktalarını bağlantıdan okuyabilirsiniz. Yanıldığımı düşündüğünüz konularda lütfen eleştirin. Şahsen farklı görüşler beni de, diğer okuyucuları da farklı biçimde geliştirecektir.
Bu yazıya konudan bağımsız Aaron Swartz'ı anarak başlamak istiyorum. İnternetin öz çocuğu bugün yaşasaydı, yaşanan gelişmeleri nasıl yorumlardı merak ediyorum.
Multiverse merkezsiz yapıyla oluşturulan platform veya platformlar bütününün genel adıdır. Merkezsizlik kavramı esasında bugün metaverse fırtınasının kopmasıyla daha da anlamlı hale geldi. Burada teknolojik olarak yol ikiye ayrılıyor. İsmi artık kavramla özdeşen #blockchain (web 3.0) ve Geleneksel çözümler (web 2.0 /açık kaynaklılık) olarak sınıflandırabiliriz. Geleneksel çözümler olarak belirtmemin nedeni; hali hazırda en yaygın kullanımda olan web protokolü olmasıdır. Açık kaynaklılığın web 3.0'da da ilkesel olarak çalıştığını not düşmekte yarar var. Açık kaynaklılık ilkesine dayalı, toplumsal iletişimi geliştirme eyleminden güç alır. Varoluşunu tetikleyen şeyin bugün yaygın kullanımda olan teknolojilere sahip platformların süperappleşmesi sonucu ekosistemsiz ekosistemleşme dediğimiz yolu seçmesi olarak görebilirsiniz. Örn: Unreal, Blender, OBS, Meta, Google vb. yapılar web 2.0'da sadık kalarak açık kaynaklılık ilkesiyle topluluk tabanlı merkezsizleşme adımı atmaya çalışmaktadır. Beklenilenin aksine bu yolun gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerde pek başarılı olduğunu söyleyemem. Daha çok üretimsel tembelliği besliyor veya marka odaklı fanatik beyin göçlerine neden olduğu için başarılar göz önünde olmuyor.
Blockchain ise dağınıklık ilkesine dayalı bir teknolojik bir yöntem. Bireyselliği önde tutuyor. Günümüzde gelişmekte olan ve gelişmemiş ülkelerde tercih edilir olmasının en önemli nedeni; başlangıçta gelişmiş ülkelerin politikacılarının desteklememesi, geleneksel çözümlerin tekelleşerek risk oluşturması ve giderek pahalı hale gelmeleri. Teknoloji birikiminde bazı alanlarda açık kaynak yetersizliği. Süper uygulamaların algoritmalarının maaliyetleri artırması, can alıcı sebepler diyebiliriz. Yan nedenler arasında da baskıcı hükümetlerden kaçmak isteyenlerin anononimlik altında gücünü koruma çabasıda var. Karşı çıkanlar, destekçilerini kısa yoldan zengin olmaya çalışmakla, kısa günün karcılığıyla suçlamaktadır. Bu durum teknolojinin gelişmesini yavaşlatan önemli bir yanılgıdır. Bugün gelişmiş ülkeler içinde geri dönülmez ilerleme kaydeden teknoloji artık merkezsizlik kavramının karşılığı konumunda diyebiliriz.
Kafaları karıştırmamak adına ihtiyacın özüne inmek sanırım hepimizin doğru algılaması için önemli. Bu sebeple en basit haliyle başlamakta yarar var. Her şey anarşist insanların hükümetlerin baskını azaltmak istemesiyle başladı. Şaka şaka. Lakin bu ekosistemin oyun kurucuları özgür, birazda anarşist ruha sahip olsalarda, bugün geldiği noktayı da düşünmekte fayda var. Kapitalizm işte.. :) Konunun kapitalizmle ilişkisini farklı şekilde tartışabiliriz ama bugün konumuz değil. Ayrıca yatırım beklentisi olan ve büyüme hayalleri kuran biri olarak anarşist veya anti-kapitalist olarak etiketlenmekte istemiyorum. Sadece pazarlamacılar için sosyologların incelemesi gereken bir detay.
Hepimizin bildiği gibi 1991 yılında Stuart Haber ve W. Scott Stornetta hiç kimsenin zaman damgalarını bilemeyeceği kriptografik bir listeme yöntemini keşfetti. 1998 yılında bu yöntem mantığında Nick Szabo 'bit altın' projesine başladı. Benimde 2013 yılında resmen burada 'dahi' olduğunu kabullenip ilan ettiğim, saygı değer Satoshi Nakamoto'nun veya üyelerinin, ilk kez halka açık blockchain zincirini yayınlamasıyla yaygınlaştı. Bu dalgaya ikinci nesilde deniliyor. Neden kripto sistemine ihtiyaç duyuldu? Özünde tüm olay verinin tek merkezde değil, dağıtılarak farklı noktalarda da saklanabileceği ihtiyacıyla ilişkili. Bu da verinin değiştirilmesi riskini ortaya çıkarıyor. Güvenlik için gerekli protokoller kripto tekniğinde mümkün. Bu tekonoloji pazarındaki kirlilikler, suistamaller vb. konulara girip kimseyle kavga etmek istemiyorum. Ancak bildiğim; bir şey biri istediği için değil, ihtiyaç olduğu için yaygınlaşır.Vitalik'in Etherium'u kurmasıyla akıllı sözleşmeler (Defi) kavramının türemesi; ortağı olan, Gavin Wood'un öncülüğünde web 3.0'ın oluşturulmasına neden oldu. Semantic Web'in babası kabul edeceğimiz (sevip sevmeyeceğimiz tartışmalı) Wood'un, bu oluşum için nedeni; blok zincirine dayalı merkezi olmayan bir çevrimiçi ekosistem inşaa etme isteğidir. Bu istek Jack Ma'nında desteklediği ilk açık kaynaklılık ilkesine dayalı blockchain ağı NEO'nun doğmasına da neden oldu. IOT teknoloji geliştiriclerinin sürece dahil olmasıyla konu heyacanlı bir şekilde ilerleme kaydetti. Blockchain cidden İOT geliştiricileri için büyük bir nimet. Bu geliştiriclerin en büyük sorunları arasında kullanıcı bazlı veri gizliliği engel teşkil ediyor. Blockchain teknolojisi bu problemi çözen, güzel bir araç. Büyük şirketlerin sürece dahil olmasıyla halka açık blockchain kullanımının önü açılmaya başlandı. Tüm bu gelişmeler yaşanırken Linux Vakfı açık kaynaklı bir blok zincirinin, şemsiye projesini açıkladı. Burada hedef sektörler arası işbiliğini artırmaktı. Özerk, bir merkezi olmayan şirket aracılığıyla, merkezi olmayan uygulamaların dağıtımı için; güvenilir zaman damgası ve dağıtılmış bir veritabanının yayılması teşvik edilmeliydi. DAO burada doğdu. Merkezi olmayan özerk kuruluşlar, internet üzerinden dijital etkileşimleri izlemek için güvenli bir dijital defter sağlamak amacıyla blok zinciri teknolojisinin kullanılmasıyla tanımlanır, güvenilir zaman damgası ve dağıtılmış bir veritabanının yayılmasıyla sahteciliğe karşı sağlamlaştırılır. Bu yaklaşım , herhangi bir merkezi olmayan dijital etkileşime veya kripto para birimi işlemine karşılıklı olarak kabul edilebilir güvenilir bir üçüncü tarafın dahil edilmesi ihtiyacını ortadan kaldırır . Çoklu yapılar dememin nedeni de budur. Nihayetinde EOS.IO doğar. Blockchain zinciri ile erişim engellerini sonlandırmayı hedeflemektedir. Ve böylece makroskobik olarak, hızlandırılmış blockchain tarihinde artık blockchain uygulamalar çağının içine girdik. Yüzlerce uygulama bugün yarışta 3.5 trilyonluk $ lık pasta payını almak için yarışıyor. Multiverse dediğimiz olay ise; İOT, Blockchain ve Yapay Zeka, son olarak da Metaverse teknolojilerinin birleştiği sayısal soyutun fiziki hayatta da karşılık bulması dediğimiz olgunun ta kendisidir. Nasıl birleşeceklerine geçmeden önce şu anlatığım blockchain parçalarını birleştirmem gerekiyor. Zaten birleştirici de, voltranın kendisi de bu teknoloji. :)
Son derece karmaşık, düzensiz ve gelişime aç bir alanda herkes bağımsız bir biçimle bu teknolojiyi ileriye taşıyor. En anlaşılır hale gelmesi için tarihsel akışına yer vermem, hem bu işin öncü geliştiricilerini anmam sanırım bana yakışandı.
'Peki dostum; iyi hoş, biz bilgisayar mühendisi değiliz. Bu kadar karmaşıksa henüz erken değil mi? Biz işletmeciyiz, akademisyeniz, sanatçıyız, avukatız veya yöneticiyiz, vb.. bize ne tüm bunlardan, sen ne zaman kullanacağımızı, nasıl para kazanacağımızı anlat' diyebilirsiniz. Evet şimdi girmeniz ve hatta kilometre taşlarından biri olmanız önemli. 90'lar döneminde web 2.0 trenini kaçırmamızın bu bakış açısında payı büyük. Ayrıca not düşerim; mesleğiniz, ilgi alanınız her ne ise, bu teknoloji onunla birebir ilgili ve dinamiklerini değişterecek etkiye sahip. Hem, bir teknolojinin veya herhangi bir gelişmenin oluşum süreçlerini doğru anlamazsak onu verimli amaçlar için tasarlayamaz, yanlış algılayanlara karşı savunamaz, onu geliştirecek tezler üretemez ve hatta varsa fikrinizi satamayız. Her şeyeloglara kızmamda işin diğer noktalarını yok sayarak konuşmalarıdır. Birçok kişinin aklını bulandırdığı kesin. Çünkü çok yeni. Bir de yazılım geliştiriclerinin laneti mi, savunması mı bilmiyorum; her şeyi sürekli versiyonlayarak bazen ileri olan imkanları da tersi yöne çevirebiliyorlar. Bkz. Aya yolculuk. Bu sebeple bu konu sadece geliştiricilere bırakılamayacak kadar devrimsel ama lüteratürden kopmaması gerekecek kadar de bilimsel değere sahip. Sonra tasarım odaklı düşünemeyen, berbat kullanıcı arayüzüne sahip uygulamaların içinde kaybolur ve teknolojinin nimetlerini red ederiz.
Bu kadar kaotik bir gelişim sürecinde düzen inşaa etmek kolay mı? Artık bu kolay. Peki, biz yeni başlayanlar bu karmaşıklığı nasıl gidereceğiz ve gündelik hayatımızda uygulanabilir kılacağız? Geliştirici merkezinde kaos mühendisliği sanırım burada tam ihtiyaca çözüm olan yöntem. Marmara Bilişim Zirvesi 2021'de Güray Yıldırım 'ın anlamıyla bağlantıdan izleyebilirsiniz. Sayısal düşünmek istemeyenler için biraz hafifleterek devam ediyorum; Bilgisayar biliminin önemli kilometre taşı olan bu teknolojinin, bugün bize sunduğu gelişim süreci ile; fizik biliminin bazı yasalarına birbir benzediğini farkedebilirsiniz. Hatta ben evrende hiçbir oluşumun fizik kurallarının ötesinde varlık gösteremeyeceğine inanlardanım. İster soyut olsun, ister madde tabanlı olsun. Fizik bilimi evrenimizdeki her şeyi mühendislik penceresinden anlamımızı kolaylaştıran kök bilim dalıdır. Şimdi biz geliştiriciler, pazarlamacılar ve teknolojiyi ileri taşımak isteyen felsefe mühendisleri olarak arkamıza yaslanıp, derin bir nefes aldıktan sonra; termodinamik yasalarını hatırlayalım. Termodinamik yasaları kaostan gelen düzeni bize çok iyi açıklıyor. Termodinamik ısının hareketliliğini inceler. Ne tesadüf ki birinci sanayi devriminde de önemli rol oynamış. İlk olarak evrenin sahip olduğu sistemleri inceleyelim; Evrenin yapısında üç sistem bulunmaktadır. Açık, kapalı ve izole. Açık sistemler hem kütle hem enerji giriş çıkışına izin verir. (Açık kaynaklılık ilkesi - Şemsiyeler gibi) Kapalı sistemler kütle giriş çıkışı olmayan ama enerji giriş çıkışı olan sistemlerdir. ( İOT amaçlı çalışmalarda aklımıza gelsin) İzole sistem ise; kütle ve enerjinin çıkmasına izin vermez. Aslında böyle bir şey var mı bilmiyorum. Evrenin dışarıdan etkilenmediği varsayımı ile evren bu sisteme örnek veriliyor ama.. (Yapay zekayı entegre ederken ihtiyacımız olacaktır). Mutlak olan, evrende bulununan her şeyin açık sistem olacağıdır. Bugün blockchainin sahip olduğu karmaşıklıkta kapalı bir sistemden açık bir sisteme yeni geçmesindendir. Yoksa büyük şemsiyeler altında toplanacağımız günler yakındır.
Termodinamik yasaları tam olarak ne diyordu bizlere;
Yasa 0 - İki kütle temasa geldiğinde ısı transferi olur ve iki kütlede aynı ısıya sahip olur. Ama aynı şekilde iki kütlenin teması yokken; birinin ısısı değişirse, diğerinin de ısısı değişir. Bu mantığı Defi lerin çalışma mantığını anlamak için kullanabiliriz.
Yasa 1 - Kütle sabitken enerji korunur. Ancak hal değişimlerinde enerji hali de değişir. Var olan enerji yok edilemez, yoktan enerji var edilemez. Eğer enerji artışı geliyorsa bu dışarıdan gelmek zorundadır. Bu maddeyi tamamen alt yapılar inşaa ederken de aklımıza getirebiliriz. DAO yu kullanırken işimize yaracaktır.
Yasa 2 - Isı sıcaktan soğuğa akar. İzole sistemde karmaşa artmak zorundadır. Düzensiz hal, düzenli hale kıyasla zamanda ileri noktada yer alır. Veya düzen zamanda geridedir. Burada NFT'ler aklımıza gelebilir. :)
Yasa 3 - Mutlak sıfır yasasıdır. Sıcaklığın en düşük noktası. Bunu da ölçeklendirme noktasında hatırlayalım. IOTA gibi yapılar bu problemi çözmeye odaklı. Ancak ekosistemin en önemli problemidir.
Şimdiye kadar konuyu basit biçimde anlatarak mantığını yerleştirmeye çalıştım. Bunu yaparken daha çok kafa karıştırdım mı bilmiyorum. Algımızda yer edinmiş temel bilgileri eşitlemeden, denkleştirerek anımsatıcı bir biçimde konumlandırmamın hızlı öğrenmeyi ve üretmeyi teşvik edeceğini sanıyorum. Multiverse başlıkta da yer aldığı gibi bir voltran gücüdür. İleri teknolojilerin birleşmesiyle geleceği devrimsel nitelikte dönüştürmenin ortak adıdır. Bizim Aytunga içindeki 'Mekatunga'lara, 'metatunga' demememizin özel nedeni de budur.
Şimdilik burada sonlandırıyorum. İş yapış biçimlerimizi değiştirecek olan multiverse'ün proje geliştirme süreçlerini ve ekip yönetimine etkilerini bir sonraki içerikte paylaşacağım. Birlikte örnek proje de geliştireceğiz. Teorik olarak. O zaman daha iyi olacak her şey. Abone olursanız, takipte kalırsanız sevinirim. Lütfen farklı tez ve önerilerinizi yorumlarda paylaşın. Beğendiyseniz daha fazla kişiye erişmesi için beğenip paylaşmanızı da rica ederim.
Sevgiler, Kani
----------------------------------------------------------------
EN: Earlier I said that I would go into technical detail on the subject of the multiverse. You can read about the relationship between the multiverse and the metaverse, its relevance to marketing, and the philosophical, sociocultural aspects of the concept of decentralization at the link. Please critique what you think I am wrong about. Personally, different opinions will develop differently for me and other readers.
I would like to start this article with a mention of off-topic Aaron Swartz. If the Internet's own child were alive today, I wonder how he would interpret developments.
Multiverse is the general term for the platform or platforms created with a decentralized structure. The concept of decentralization has taken on even more meaning today as the storm of the metaverse broke loose. Technologically, the path here splits into two parts. #Blockchain (Web 3.0), whose name is now synonymous with the concept, and traditional solutions (Web 2.0).
Blockchain is a technological method based on the principle of dispersion. It puts individuality in the foreground. The main reason why it is preferred today in developing and underdeveloped countries is the initial non-support by politicians of developed countries, the monopolization of traditional solutions that create risks and become more and more expensive. The lack of open source in some areas of technology accumulation. We can say that the algorithms of super applications increase the cost, which is a crucial reason. Ancillary reasons include the efforts of those who want to flee repressive governments to maintain their power in anonymity. Opponents accuse proponents of trying to get rich quick and profit from a short day. This is a big mistake that slows down the development of technology. Today, we can say that the technology that has made irreversible progress in the developed world is now in line with the concept of decentralization.
I think it is important for all of us to perceive the need correctly so as not to confuse it. For this reason, it is useful to start with the simplest form. It all started with the anarchists wanting governments to reduce oppression. Kidding. But although the creators of this ecosystem are free and have a certain anarchist spirit, it is useful to think about the point they have reached today. That is capitalism. :) We can discuss the relationship between this issue and capitalism in other ways, but that is not our topic today. Also, as someone who has investment prospects and dreams of growth, I do not want to be labeled as an anarchist or anti-capitalist. It's just a detail that sociologists should study for marketers.
As we all know, in 1991 Stuart Haber and W. Scott Stornetta discovered a cryptographic method for listing timestamps that no one can know. In 1998, Nick Szabo launched the 'Bitgold' project using this method logic. It became popular when the venerable Satoshi Nakamoto or his members, whom I officially recognized and declared a 'genius' here in 2013, first published the public blockchain. This wave is called the second generation. Why was the cryptosystem needed? Essentially, it's all related to the need for data to be stored not only in one center, but also distributed and stored in different places. This poses the risk of the data being altered. The necessary protocols for security are possible in crypto technology. Contamination, misuse, etc. in this technology market. I do not want to get into issues or argue with anyone. But I know that something spreads not because someone wants it, but because it is needed. Vitalik's creation of Etherium derives the concept of smart contracts (Defi), which led to the creation of Web 3.0 under the direction of his partner Gavin Wood. The reason for this foundation of Wood, whom we will consider the father of the Semantic Web (you can argue whether we like it or not), is; It is the desire to build a decentralized online ecosystem based on the Blockchain. This desire also led to the birth of NEO, the first open-source blockchain network backed by Jack Ma. With the participation of developers of IOT technologies in this process, the topic has evolved in an exciting way. Blockchain is a real boon for IoT developers. One of the biggest problems these developers face is protecting users' data. Blockchain technology is a good tool to solve this problem. The involvement of large companies in this process paved the way for the use of public blockchain. While all these developments were taking place, the Linux Foundation announced the umbrella project of an open source blockchain. The goal was to increase cross-industry collaboration. For the proliferation of decentralized applications by an autonomous, decentralized enterprise, reliable time stamping and the proliferation of a distributed database should be promoted. DAO was born here. Decentralized, autonomous organizations are identified by using blockchain technology to provide a secure digital ledger for tracking digital interactions over the Internet, protected against fraud by reliable timestamps and sharing of a distributed database. This approach eliminates the need to involve a mutually acceptable and trusted third party in any decentralized digital interaction or cryptocurrency transaction. That's why I talked about multiple constructs. Ultimately, EOS.IO is born. It aims to remove barriers to entry with the blockchain chain. So macroscopically, we have entered the era of blockchain applications in the accelerated blockchain story. Hundreds of applications are now vying for a piece of the $3.5 trillion pie. The event we call multiverse is; IoT, blockchain and artificial intelligence and finally metaverse technologies, is the phenomenon we call the digital abstract to find an answer in physical life. Before I go into how they are combined, I need to combine the parts of the Blockchain that I have described. In fact, both the combiner and the Voltra itself are this technology :)
In an extremely complex, irregular, and development-hungry field, everyone is independently pushing this technology forward. To make it as understandable as possible, I think it is appropriate not to mention the historical development and to mention the pioneer developers in this field.
'Well, my friend; well, we are not computer engineers. If it is so complicated, is not it too early? We are operators, academics, artists, lawyers or administrators, etc. You can tell us what it all is, when we will use it, how we will make money. Yes, it is important that you get in now and even become one of the milestones. The fact that we missed the Web 2.0 train in the '90s is a big part of that perspective. I also note that whatever your profession or area of interest, this technology is directly related to it and has the effect of changing the dynamics. Moreover, if we do not properly understand the processes of creation of a technology or a development, we can not design it for productive purposes, defend it against misconceptions, make theses about how to improve it, and even sell your idea, if at all. The reason I get annoyed with phenomenologists is that they ignore the other points of the business. I am sure this baffles many. Because it's so new. And I do not know if it's the curse or the defense of software developers: By constantly versioning everything, they can sometimes turn advanced capabilities into the opposite. See. Moonshot. For this reason, this topic is too revolutionary to be left only to developers, but has such a high scientific value that it should not be separated from the literature. Then we get lost in applications that can not think in design, have crappy user interfaces, and reject the blessings of technology.
Is it easy to create order in such a chaotic development process? Well, it is easy. So how can we beginners eliminate this complexity and make it applicable in our daily lives? I think chaos engineering in the developer center is the solution to this problem. You can see the importance of Gueray Yıldırım at Marmara Informatics Summit 2021 via the link. For those who do not want to think in numbers, I'll continue with a little teaser; With the development process that this technology, which is an important milestone in informatics, offers us today; you will find that some laws are similar to physics. In fact, I am one of those who believe that no formation in the universe can exist beyond the laws of physics. Be it abstract or matter based. Physics is a fundamental science that allows us to understand everything in our universe from an engineering perspective. As developers, marketers, and philosophers who want to advance technology, we sit back and take a deep breath. The laws of thermodynamics explain very well the order that emerges from chaos. Thermodynamics studies the mobility of heat. What a coincidence that it also played a major role in the first industrial revolution. Let us first consider the systems that the universe has. There are three systems in the structure of the universe. Open, closed, and isolated. Open systems allow both input and output of mass and energy. (Open source principle - umbrellas, etc.) Closed systems are systems that do not input and output mass, but do input and output energy. (Let us think of IOT purposes) If it is an isolated system, mass and energy cannot escape. Actually, I do not know if there is such a thing. The universe is given as an example of such a system, assuming that the universe is not externally influenced, but. (We will need it when we integrate artificial intelligence). The absolute is that everything in the universe will be an open system. Because of the complexity of the blockchain today, it has just gone from a closed system to an open system. Otherwise, the days when we will gather under large umbrellas are not far.
What exactly do the laws of thermodynamics tell us?
Law 0 - When two masses come into contact, heat transfer occurs and both masses have the same heat. If the two masses are not in contact, the temperature of one mass changes and so does the temperature of the other. We can use this logic to understand how the defi works.
Law 1 - Energy is conserved when the mass is constant. However, when there is a change of state, the energy state also changes. Existing energy cannot be destroyed, energy cannot be created out of nothing. If the energy increase comes, it must come from outside. We can also keep this fact in mind when building infrastructures. It will come in handy if we use the DAO.
Law 2 - Heat flows from hot to cold. In an isolated system, complexity must increase. The disordered state is at an earlier point in time compared to the regular state. Or the order is behind in time. NFTs may come to mind here :)
Law 3 - It is the law of absolute zero. The lowest point of temperature. Let us remember the point of scaling. Structures like IOTA are designed to solve this problem. However, it is the most important problem of the ecosystem.
So far, I have tried to state the logic by explaining the issue in a simple way. I do not know if I have confused you more in the process. I think that positioning the basic information in our perception in a mnemonic way, without equating it, will promote rapid learning and production.
Multiverse, as the title suggests, is a voltranic force. It is the general name for the revolutionary transformation of the future through the combination of advanced technologies. This is the particular reason why we do not call the 'mekatunga' in Aytunga 'metatunga'. I'll close here for the moment. In the next content, I will explain the project development processes and the impact of the multiverse on team management that will change the way we work. We will also develop an example project together. (Theoretically.) Then everything will get better. I'd love for you to subscribe to the article so you do not miss it, and stay up to date. < 3 Please share your various theses and suggestions in the comments. If you like it to reach more people; Please like and share it too.
Sincerely, Kani
Comments